Niezwykle bujny obraz malarstwa w dobie powstaniowej podporządkowany był potrzebie unarodowienia jaką wykazywała się sztuka i zarejestrowania chwalebnych momentów z historii Polski. Historia pojawia się więc spod pędzla w wielu konwencjonalnych stylistykach, od prostej grafiki, jaka charakteryzuje się obraz, po pełne realizmu , drobiazgowe sprawozdanie z przeszłości. To pierwsze mocno akademickie podejście obrał Henryk Siemiradzki , który stworzył obraz o ogromnych rozmiarach. Miał on tytuł „Pochodnie Nerona”. Z tezami o wyższości malarstwa historycznego nad rodzajowym polemizował też Stanisław Witkiewicz , który był malarzem i teoretykiem sztuki. Jego zdaniem przedmiot nie wpływa na charakter jakim odznacza się sztuka, ani nie podkreśla jego wartości. Posunął się on nawet do dosadnego stwierdzenia , że kompozycja obrazu powinna odtwarzać naturalny układ przedmiotów , niezależnie od tego jaka jest ich tematyka. Henryk Rodakowski , równie sławny malarz w Europie , przywiózł z Paryża złoty medal pierwszej klasy za obraz pod tytułem „Portret generała Dembińskiego” , na którym wsławił i przedstawił losy bohatera Wiosny Ludów w monumentalnej , choć psychologicznie przekonywującej zadumie. Wiążąc się małżeństwem ze sferami ziemiańskimi , szybko zmienił swój talent i poświecił się malowaniu obrazów i portretów doskonale usytuowanych osób. W zupełnie inną stronę skierowała swe zainteresowania grupa malarzy , którzy Warszawską Szkołę Sztuk Pięknych opuścili w latach pięćdziesiątych dziewiętnastego wieku. Top właśnie ich wysiłkom zawdzięczamy powstanie z roku 1860 Towarzystwa zachęty sztuk Pięknych , które zorganizowało pierwszą w Warszawie stałą ekspozycję malarstwa. Wśród nich trzeba takze wymienić i nie nalezy zapomnieć o Wojciechu Gersonie, Franciszku Kostrzewskim, Józefie Szemratowskim, którzy interesowali się naturom i ludem. Ważne tytuły obrazów to; „ Pogrzeb wiejski”, „ Wiatr biednemu w oczy”, „Dziewczyna bez dachu”, które określają krąg ich fascynacji prostotom i realizmem.