Franciszek Karpiński i jego twórczość
Franciszek Karpiński był kontynuatorem tradycji sentymentalizmu, jaką stworzył Jean Jacques Rousseau, autor „Nowej Heloizy”. Literatura sentymentalna zajmuje się przede wszystkim dogłębną analizą przeżyć ludzkich, odczuć, emocji, kładzie nacisk na coś tak rzadko spotykanego w społeczeństwie, a mianowicie „czułe serce”, zajmuje się też sprawami związanymi z nierównością społeczną (jedna z kwestii wzniecających najgłośniejsze krzyki protestu wśród osób albo obiektywnych, albo znajdujących się na najniższych szczeblach drabiny społecznej), głosi hasła równości i prawa człowieka, między innymi do szczęścia. W Polsce nurt sentymentalizmu reprezentuje właśnie Franciszek Karpiński. Jest on autorem rozprawy „O wyrazie w prozie albo w wierszu”, gdzie odwołuje się do poglądów Jeana Jacquesa Rousseau. Pisze o miłości, ważną rolę przypisuje naturze. Jest autorem licznych sielanek, pieśni nabożnych (na przykład „Bóg się rodzi”, znana do dziś kolęda). Pisał też wiersze patriotyczne, utwory dramatyczne, repertuary naukowe. Jednym z jego wierszy jest „Do Justyny”. Podmiot liryczny cierpi z powodu nieodwzajemnionej miłości do pięknej Justyny, która najwyraźniej go nie chce, posiada inny obiekt zainteresowań, wciąż odrzuca względy podmiotu lirycznego, chociaż ten bardzo się o nią stara. Wspomniany wyżej Jean Jacques Rousseau, światowy reprezentant nurtu sentymentalistycznego, napisał znaną powieść epostolarną „Nowa Heloiza”.